Otizmde Taklit Becerileri

Taklit becerisi, çocukların öğrenmesinde temel rol oynayan bir yetenektir. Bebekler doğdukları andan itibaren çevrelerindeki insanların mimiklerini, hareketlerini gözlemler ve zamanla bunları taklit ederek sosyal ve iletişimsel beceriler geliştirir. Otizmli çocuklar ise taklit becerilerinde genellikle zorluk yaşarlar. Bu, otizmin erken belirtilerinden biri olabilir; örneğin bebeklik döneminde “bay bay” el hareketini göstermemesi, ce-ee oyununa tepki vermemesi, sesleri veya mimikleri tekrar etmeye çalışmaması gibi durumlar otizmli çocuklarda sıkça görülür.

Otizmde taklit becerilerinin sınırlı olması, çocuğun doğal yolla öğrenme fırsatlarını kısıtlar. Çünkü normalde çocuklar, diğer çocukların ve yetişkinlerin davranışlarını kopyalayarak dil, oyun ve sosyal etkileşim kurallarını öğrenirler. Taklit etmeyen bir çocuk ise bu dolaylı öğrenme yönteminden yeterince faydalanamaz, bu nedenle ona bazı becerilerin doğrudan öğretilmesi gerekir.

Taklit Becerisinin Önemi

Taklit becerisi, otizmli olsun veya olmasın, tüm çocuklar için gelişimin birçok alanında kritiktir:

• Dil ve iletişim: Bebekler önce duydukları sesleri taklit ederek “ba-ba”, “de-de” gibi heceler çıkarır, sonra sözcükleri taklit ederek konuşmayı öğrenirler. Taklit güçlüğü olan otizmli çocuklar, duydukları kelimeleri tekrar etmekte isteksiz olabilir, bu da dil gelişimini yavaşlatır.

• Oyun becerileri: Çocuklar önce başkalarını izleyerek oyun oynamayı öğrenir. Örneğin, bir çocuk arkadaşının arabayı sürme şeklini görüp onu taklit ederek araba sürme oyununa katılır. Otizmli çocuklar taklit etmeyince, akranlarının oyunlarına katılmakta zorlanır, genellikle tek başına ve tekrarlayıcı şekilde oynar.

• Sosyal davranışlar: Selamlaşma, el sallama, sarılma gibi sosyal jestler de aslında taklitle öğrenilir. Otizmli bir çocuk, “merhaba” diyen birine el sallamayı veya sarılmayı taklit etmiyorsa, bu tip sosyal davranışları edinmesi için özel olarak çalışılması gerekir.

• Günlük beceriler: Diş fırçalamak, kaşıkla yemek, giyinmek gibi öz bakım becerileri de başlangıçta yetişkinin yaptığını gözlemleyip aynısını yapmaya çalışma yoluyla gelişir. Taklit becerisi zayıf olan çocuklar bu aktivitelerde de geride kalabilir.

Özetle, taklit bir nevi öğrenmeyi öğrenme aracıdır ve otizmde bu aracın zayıf işlemesi, birçok gelişim alanında gecikmelere katkıda bulunur.

Otizmde Taklit Becerilerindeki Zorluklar

Otizmli çocukların taklitte yaşadığı zorluklar çeşitlidir:

• Motor taklit zorluğu: Başkalarının yaptığı beden hareketlerini (örneğin el çırpma, başını sallama) aynı şekilde yapmayabilirler. Siz elinizi başınıza koy dediğinizde, ne yapacağını anlamayabilir veya ilgilenmeyebilir.

• Nesne kullanımı taklidi: Oyuncak veya nesnelerle bir eylemi taklit etmekte zorlanırlar. Örneğin, siz oyuncak telefona “alo” dediğinizde, o aynı şekilde telefonu kulağına götürmeyebilir.

• Ses taklidi: Şarkıdaki basit bir melodiyi, alkış ritmini veya hayvan seslerini tekrar edemeyebilirler. Ses çıkarmaya yönelik taklitleri sınırlı kalır.

• Gecikmeli taklit: Bazı otizmli çocuklar ise anında değil de gecikmeli taklit yapabilir. Yani, o an sizin yaptığınızı yapmaz ama belki saatler sonra aynı hareketi tekrar edebilir. Bu, öğrendiğinin göstergesidir fakat anlık sosyal etkileşim içinde olmadığı için iletişim kurmaya yaramaz.

• Anlamsız taklitler: Tam tersi, bazen de otizmli çocuklar etraflarında duydukları reklam jingle’larını, film repliklerini uygun olmayan zamanlarda tekrar edebilirler (ekolali davranışının bir parçası). Bu da aslında bir taklit türüdür fakat işlevsel bir iletişim değildir, daha çok kendi kendini oyalama veya rahatlama amaçlı olabilir.

Bu zorluklar, her çocukta farklı derecelerde gözlemlenir. Ancak iyi haber, taklit becerileri de çalışılarak geliştirilebilen becerilerdir.

Taklit Becerilerini Geliştirme Yöntemleri

Otizmli çocuklarda taklit becerilerini artırmak için uzmanlar ve aileler çeşitli yöntemler kullanır. İşte bunlardan bazıları:

• Basitten karmaşığa hiyerarşi oluşturma: Önce kolay taklit becerileri (örneğin masa vurma, elleri havaya kaldırma gibi hareketler) öğretilir, bunlar yapıldıkça daha karmaşık becerilere geçilir. Bu bir nevi merdiven basamakları gibidir: Önce motor hareketler, sonra nesne ile yapılan taklit, en son ses ve sözcük taklidi gibi bir sırayla ilerlemek etkili olabilir.

• Model olma ve fiziksel yönlendirme: Başta çocuk anlamakta zorlanırsa, terapist veya ebeveyn çocuğun ellerini nazikçe hareket ettirerek taklit eylemini yaptırabilir (örneğin el çırpması için ellerini yönlendirmek). Aynı anda “Bak böyle yapıyoruz” gibi sözlü ipucu verilir. Zamanla fiziksel yardım azaltılır.

• Ayna karşısında çalışma: Ayna, çocuğun kendi hareketlerini görerek taklit etmesini eğlenceli hale getirebilir. Anne-baba ve çocuk birlikte ayna karşısında yüz mimikleri yapıp birbirini taklit edebilir. Komik yüzler yapmak genelde çocukların ilgisini çeker.

• Taklit oyunları: “Simon Says” tarzı oyunlar (Ali der ki oyunu) modifiye edilerek oynanabilir. Yani “Hadi zıplayalım”, “Hadi kollarımızı açalım” gibi yönergelerle oyunlaştırmak taklidi teşvik eder. İlk etapta çocuk tek bir hareketi yapsa bile övülür, sonra seri hareketlere geçilebilir.

• Günlük rutine katma: Gün içinde yapılan işleri fırsata çevirerek taklit becerisi geliştirilebilir. Örneğin, toz alırken bir bez verip “sen de yap” demek, müzik açıp dans ederken onu da aynı hareketi yapmaya teşvik etmek gibi.

• Pekiştirme: Çocuk doğru taklit ettiğinde onu alkışlamak, sözle övmek veya sevdiği bir küçük ödülle motive etmek önemli. Böylece taklit etmeye karşı olumlu bir yaklaşım geliştirir.

Pendik ve Kartal’da Otizmde Taklit Eğitimi

Adım Adım Gelişim Merkezi, otizmli çocuklar için taklit becerileri üzerine özel programlar da uygulamaktadır. Kartal otizm taklit becerileri eğitimi arayışında olan aileler için merkezimiz, uzman kadrosuyla hem bireysel hem grup seansları düzenlemektedir.

Hizmetlerimizden bazıları:

• Bireysel özel eğitim: Çocuğun taklit becerileri değerlendirildikten sonra, bulunduğu seviyeye göre bir çalışma planı hazırlanır. Eğer temel düzeyde dahi taklit yoksa en basit hareketlerden başlanır; eğer çocuk bazı şeyleri taklit edebiliyorsa daha ileri düzey beceriler çalışılır.

• Oyun grupları: Grup içinde diğer çocukların davranışlarını model alması teşvik edilir. Özel eğitimcilerimiz, basit grup oyunlarıyla çocukların birbirini taklit etmelerini sağlayan aktiviteler yapar. Örneğin, tüm çocuklar öğretmeni taklit ederek hayvan yürüyüşleri yaparlar (tavşan gibi zıplamak, kuş gibi kolları çırpmak gibi).

• Aile katılımı: Belirli aralıklarla aileler seanslara davet edilerek, evde taklit becerisini artırmak için neler yapabilecekleri gösterilir. Aileler çocuklarıyla birlikte etkinliklere katılarak uygulamalı öğrenir.

• İlerleme takibi: Her bir taklit becerisinde sağlanan ilerleme kayıt altına alınır. Çocuk artık o beceriyi yapabilir hale geldiğinde, bir üst beceriye geçilir. Bu sayede aile de çocuğunun somut gelişimini adım adım izleyebilir.

Adım Adım Gelişim Merkezi olarak, Pendik otizm eğitimi ve taklit becerileri geliştirme konusunda desteğe ihtiyaç duyan Kartal, Maltepe, Sancaktepe, Sultanbeyli gibi bölgelerdeki ailelerin de yanındayız. Unutulmamalı ki, taklit becerilerindeki küçük bir gelişme bile, çocuğun genel öğrenme kapasitesine büyük katkı sunar. Çocuğunuzun başkalarından öğrenebilme ve onlarla etkileşim kurabilme yeteneğini birlikte güçlendirelim. Detaylı bilgi ve randevu için bize ulaşabilirsiniz.

Adım Adım Gelişim Merkezi İletişim Bilgileri:

• Telefon: 0553 185 48 96

• Adres: Yakacık Yeni Mahalle Orman Sokak 9B Kartal / İstanbul

• E-posta: info@adimadimgelisim.com